Bioróżnorodność

Według badań z 2010 r. opublikowanych przez zespół Camila Mory w magazynie PLoS Biology (C. Mora, D.P. Tittensor, S. Adl, A.G.B. Simpson, B. Worm) na Ziemi żyje ok. 8,7 (±1,3) milionów gatunków organizmów, a ich różnorodność nie jest rozłożona równomiernie. Równikowe lasy tropikalne zajmują ok. 10% powierzchni planety, ale odnaleźć w nich można prawie 90% gatunków. Obecnie poziom bioróżnorodności dramatycznie spada poprzez spowodowane działalnością człowieka zanikanie siedlisk, zmianę klimatu i rozprzestrzenianie się gatunków inwazyjnych. Szacuje się, że co roku wymiera od 5 tysięcy do ok. 50 tysięcy gatunków roślin i zwierząt: od małych i niewidocznych gołym okiem po duże organizmy, takie jak nosorożec czarny. Zagrożonych wyginięciem jest obecnie około miliona gatunków. Według raportu World Wide Fund for Nature od 1970 r. do 2012 r. liczebność kręgowców zmniejszyła się o 58%. Część badaczy określa to zjawisko szóstą katastrofą związaną z masowym wymieraniem gatunków (po wymieraniu ordowickim, dewońskim, permskim, triasowym i kredowym). Drastycznie maleje także różnorodność gatunkowa owadów, co w dłuższej perspektywie może spowodować poważne zachwianie stabilności łańcuchów pokarmowych na Ziemi.

20 maja 2020 r. Komisja Europejska przyjęła projekt unijnej strategii bioróżnorodności 2030, zawierającej m.in. postulaty utworzenia obszarów chronionych, na które złoży się co najmniej 30% unijnych terenów lądowych i morskich, rekultywacji zdegradowanych ekosystemów poprzez konkretne zobowiązania i środki, np. poprzez ograniczenie o 50% pestycydów czy zasadzenie 3 miliardów drzew.
  

Polityka przestrzenna jest istotnym elementem walki o odwrócenie negatywnego trendu związanego z zanikiem bioróżnorodności. Rozwój infrastruktury, m.in. budowa dróg, linii kolejowych, intensywne jednogatunkowe uprawy czy dzielenie terenów siedliskowych, prowadzi do ograniczenia puli genowej, a czego skutkiem jest stopniowe wymieranie. Stąd tak ważne jest zachowywanie korytarzy ekologicznych czy tworzenie planów zagospodarowania uwzględniających potrzeby przyrodnicze. Komisja Europejska wskazuje na konieczność ochrony różnorodności w trzech skalach przestrzennych: lokalnej (populacja), regionalnej (połączenia pomiędzy populacjami) i kontynentalnej (cały obszar występowania gatunku). W odniesieniu do skali architektonicznej istotna jest w tym kontekście nie tylko maksymalizacja powierzchni biologicznie czynnej w ramach inwestycji, wykorzystywanie technologii zielonych dachów, intensywne nasadzenia, ale też odpowiedni (wykluczający gatunki inwazyjne) dobór roślin w ramach projektów zagospodarowania. Nowe założenia urbanistyczne powinny tworzyć nowe habitaty i na wielu poziomach chronić te już istniejące.

Miasto, zwłaszcza przy obecnym tempie urbanizacji (procesy urbanizacyjne), jest bowiem jednym z najistotniejszych pól walki o zachowanie bioróżnorodności na Ziemi.
  

Biodiversity, red. Edward O. Wilson, National Academy Press, Washington 1988

Hubert Reeves, Po co nam bioróżnorodność?, Debit, Katowice 2022

Różnorodnie o bioróżnorodności, red. Magdalena K. Terlecka, Armagraf, Krosno 2014
  

Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań

Konwencja o bioróżnorodności z Rio de Janeiro

How Many Species Are There on Earth and in the Ocean? „PLoS Biology” 2011