Projektowanie zrównoważone

Projektowanie zrównoważone dotyka wszystkich obszarów działalności człowieka: planowania, projektowania i użytkowania otaczającej nas przestrzeni. Jest postępowaniem sprzyjającym realizacji celów zrównoważonego rozwoju.

Profesor Andrzej Baranowski w książce Projektowanie zrównoważone w architekturze scharakteryzował projektowanie zrównoważone w tej dziedzinie jako:

1) harmonizowanie procesów rozwoju i przekształcania struktur przestrzennych na podstawie zasady poszanowania zasobów;

2) pełną integrację społecznych, kulturowych, ekonomicznych, ekologicznych i przestrzennych aspektów procesów projektowania.

W praktyce projektowej oraz w literaturze naukowej i branżowej można się spotkać z określeniem „zielona architektura” (green architecture) dla scharakteryzowania obiektów i innych inwestycji tworzonych zgodnie z zasadami projektowania zrównoważonego.

Projektowanie zrównoważone jest stosowane i promowane przez uznanych w skali świata architektów. W wywiadach z wybitnymi przedstawicielami tej dziedziny przełomu XX i XXI wieku, przeprowadzonych przez Briana Edwardsa, autora książki Green Architecture, na pytanie: „Czym jest dla pana projektowanie zrównoważone”, padły następujące odpowiedzi:

  • „Projektowanie zrównoważone można zdefiniować jako metodę pracy, nakierowaną na ochronę naszych naturalnych zasobów poprzez użycie odnawialnych form energii tak szeroko, jak to możliwe” – Thomas Herzog;
  • „Projektowanie zrównoważone oznacza: jak najwięcej jak najmniejszym kosztem” – Norman Foster;
  • „Projektowanie zrównoważone to realizacja współczesnych potrzeb w sposób pozwalający przyszłym pokoleniom korzystać z zasobów naturalnych. To również równowaga społeczna i ekonomiczna” – Richard Rogers;
  • „Projektowanie zrównoważone oznacza ścisłą integrację z systemami w biosferze” – Ken Yeang.
Definicje szczegółowe

W książce Green Architecture: Design for a Sustainable Future Robert i Brenda Vale charakteryzują pięć zasad projektowania zrównoważonego i logicznie opisują wszystkie niezbędne w tym procesie działania i narzędzia.
  

Zasada 1. Energooszczędność (odpowiednie usytuowanie budynku: pasywne wykorzystywanie energii słonecznej, materiały izolacyjne, energooszczędne urządzenia)

Zasada 2. Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii (zaawansowane technologie: energia słoneczna, wiatrowa, energia wody, pompy ciepła – np. grunt, woda – źródła geotermalne)

Zasada 3. 3R – reduce, reuse, recycle (zmniejszenie zużycia energii, przestrzeni, materiałów, wody, ograniczenie transportu, ponowne użycie, recykling)

Zasada 4. Szacunek dla użytkownika (kształtowanie zdrowego środowiska, zapewnienie kontaktu z zielenią, wygodny dostęp do usług, czytelna przestrzeń społeczna; partycypacja, w tym otwarte szkoły i wspieranie lokalnych przedsiębiorstw)

Zasada 5. Poszanowanie miejsca (integracja z krajobrazem i kontekstem kulturowym, zminimalizowanie wpływu na środowisko przyrodnicze i krajobraz, wykorzystanie lokalnych tradycji budowania, zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej)

Galeria

Zmiany klimatyczne przyczyniły się do renesansu znanych nam okiennic, które w różnych formach zatrzymują ciepło w nocy i chronią przed przegrzaniem w dzień. Ogniwa fotowoltaiczne i kolektory słoneczne są wykorzystywane już na masową skalę, podobnie jak energia wiatru, wody czy ziemi. Obiekty i tereny poprzemysłowe są ponownie wykorzystywane. Adaptuje się je np. do celów sportowych i rekreacyjnych.

Szacunek dla użytkownika jest wyrażany m.in. poprzez kształtowanie środowiska wysokiej jakości, zwiększanie powierzchni terenów rekreacyjnych czy ułatwianie kontaktu z naturą. Na zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej (w różnej skali i w różnych formach) wpływ ma poszanowanie terenu.

1/4
Mile End Park, Anglia fot. Grażyna Schneider-Skalska
2/4
Zielona górka na hałdzie fot. Grażyna Schneider-Skalska
3/4
Ogniwa na elewacji Solar City fot. Grażyna Schneider-Skalska
4/4
Ścianka wspinaczkowa na terenie poprzemysłowym fot. Grażyna Schneider-Skalska
Podejście holistyczne

Dodatkowo w tym kontekście należy wymienić pojęcie „holizmu”. Holizm zakłada całościowe traktowanie odrębnych zasad i świadomość tego, iż każde działanie niesie skutek w wielu miejscach – nawet jeśli nie jest widoczny natychmiast.

Praktyczne stosowanie zasad projektowania zrównoważonego w dużym stopniu zależy od poziomu świadomości społeczeństwa, warunków i etapu rozwoju społecznego, gospodarczego i technologicznego. Zrozumienie potrzeby stosowania zasad jest widoczne w politykach globalnych i lokalnych, a także na poziomie biur projektowych, przedsiębiorstw budowlanych, które coraz częściej reklamują swoje projekty czy inwestycje jako „zrównoważone” lub używają łatwiejszego w powszechnym odbiorze określenia „zielone”.

Szerszemu stosowaniu i głębszemu zrozumieniu powstawania zielonej architektury służą systemu certyfikacji, czyli oceny, które określają stopień powiązania projektu bądź jego realizacji z zasadami projektowania zrównoważonego.

Literatura

Andrzej Baranowski, Projektowanie zrównoważone w architekturze, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1998

Certyfikacja zielonych budynków w liczbach. Raport, Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego – PLGBC, 2021

Brian Edwards, Green Architecture, „Architectural Design” 2001, Vol. 71, No. 4, July

Magdalena Jagiełło-Kowalczyk, Dom zrównoważony – energooszczędny, ekologiczny, trwały, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2019

Grażyna Schneider-Skalska, Zrównoważone środowisko mieszkaniowe. Społeczne – oszczędne – piękne, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2012

Brenda i Robert Vale, Green Architecture: Design for an Energy-Conscious Future, Bulfinch Press 1991

Ken Yeang, Designing with Nature: The Ecological Basis for Architectural Design, McGraw-Hill, New York 1995

Autor hasła
Grażyna Schneider-Skalska
Data aktualizacji
06.04.2022
Zobacz też
Architektura obiegu zamkniętego
Antropocen
Postwzrost
Architektura wernakularna
Projektowanie
Gospodarka cyrkularna
Globalne wyzwania
Rozwój zrównoważony
Spis treści
O Archipedii

Archipedia pomoże Ci uporządkować wiedzę na styku architektury, kultury i środowiska. Podzielona jest na cztery główne działy: Architektura, Przestrzeń, Baukultur/Archikultura i Środowisko. Pokazują one złożone relacje pomiędzy przestrzeniami zorganizowanymi przez człowieka, a środowiskiem naturalnym.

Strona główna Archipedii
Zespół redakcyjny

Redaktorki prowadzące: Marta Baranowska (NIAiU), Katarzyna Domagalska (NIAiU)

Koncepcja struktury: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK)

Redakcja merytoryczna haseł: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK), Zespół redakcyjny Kwartalnika RZUT

Redakcja: Wojciech Górnaś (Redaktornia)

Ilustracje: Weronika Reroń

Używamy plików cookies na naszej stronie, aby lepiej rozumieć w jaki sposób jest używana i stale ulepszać jej użyteczność. Kontynuując przeglądanie tej strony akceptujesz naszą Politykę Prywatności.