Zabudowa mieszkaniowa

Funkcję mieszkaniową (w rozumieniu stałego zamieszkania, a nie czasowego, które zapewniają hotele, wynajem krótkoterminowy czy sanatoria) pełni zabudowa mieszkaniowa. Dwie podstawowe grupy budynków mieszkaniowych to budynki jednorodzinne i wielorodzinne. Zgodnie z definicją prawa budowalnego budynek jednorodzinny to „budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku”.

Budynek wielorodzinny nie doczekał się jasnej definicji, jest ona formułowana na podstawie definicji budynku jednorodzinnego. Na stronie Prawo.pl znajdujemy na ten temat następujące wyjaśnienie: „Każdy budynek mieszkalny inny niż budynek mieszkalny jednorodzinny powinien być kwalifikowany w rozumieniu ustawy Prawo budowlane jako budynek mieszkalny wielorodzinny”. Oczywista różnica polega na tym, że w budynku wielorodzinnym mieszka więcej niż jedna rodzina, korzystają one ze wspólnej przestrzeni komunikacyjnej, często również ze wspólnych pomieszczeń składowych, garażowych i innych.

Kolejny podział – tym razem wynikający z roli, jaką odgrywa budynek mieszkalny w przestrzeni – to podział na budynki wolnostojące i zabudowę zwartą, która istnieje zarówno w postaci ciągów domów jednorodzinnych (szeregowych), a także jako pierzeje ulic w centrach miast (np. kamienice).

Struktura zabudowy mieszkaniowej nie jest jednorodna. W miastach dominuje zabudowa wielorodzinna, na obszarach wiejskich i przedmieściach – jednorodzinna. W ośrodkach zurbanizowanych inne budynki znajdziemy w strefie śródmiejskiej, którą cechuje wielofunkcyjność i gdzie funkcja mieszkaniowa jest tylko uzupełniająca; inne w klasycznym obszarze mieszkaniowym, gdzie funkcja mieszkaniowa jest dominująca, a inne w obszarach o niskiej intensywności zabudowy – czyli na obrzeżach miast.

W budynkach mieszkalnych często pojawiają się inne funkcje, np. handlowe i gastronomiczne (najczęściej realizowane na parterze i na pierwszym piętrze, a także w kondygnacjach podziemnych, gdzie umieszcza się nie tylko garaże, ale też np. lokale usługowe). Wprowadzanie innych funkcji uatrakcyjnia przestrzeń publiczną, przybliża lokatorom mieszkań usługi, ale bywa również uciążliwe, np. z uwagi na hałas.

Miejskie środowisko mieszkaniowe, red. G. Schneider-Skalska i E. Kusińska, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2017

Witold Rybczyński, Dom. Krótka historia idei, Karakter, Kraków 2015

Agata Twardoch, System do mieszkania, Wydawnictwo Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2019

Janusz Włodarczyk, Żyć znaczy mieszkać, Śląskie Wydawnictwa Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych, Tychy 2004