Polityka architektoniczna

Współczesne przepisy z zakresu architektury i planowania przestrzennego nie są w stanie zagwarantować odpowiedniej jakości architektury. Polityka architektoniczna jest więc niezbędna do uregulowania procesu budowania, tak aby zapewnione zostało dążenie do najwyższej jakości budownictwa i architektury oraz maksymalnego wykorzystania tego, co architektura i urbanistyka mogą wnieść do rozwoju społeczeństwa. Dzięki niej możliwe jest dążenie i utrzymywanie wysokiej jakości Baukultur. Obejmuje ona zagadnienia prawne i gospodarcze, szkolnictwo wyższe, a także świadomość społeczną, czyli aspekty ekologiczne, społeczne, ekonomiczne i kulturowe.

Polityki architektoniczne zostały wdrożone w większości państw Unii Europejskiej (wyjątki to Grecja, Albania, Bułgaria oraz Polska). Jako pierwsze opracowały je Francja i Finlandia. Utworzono je na podstawie takich dokumentów, jak:

• Konwencja o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, uchwalona w Granadzie 3 września 1985 r.;
• Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego, przyjęta 16 stycznia 1992 r. w Valletcie na Malcie;
• rezolucje, deklaracje i stanowiska Europejskiego Forum Polityk Architektonicznych, w tym Rezolucja Rady w sprawie jakości architektury w środowisku miejskim i wiejskim;
• Europejska konwencja krajobrazowa, podpisana we Florencji 20 września 2000 r. (zaczęła obowiązywać 1 marca 2004 r.);
• Architektura a jakość życia – zarys strategii Rady Europy – ACE 2004 r.;
• Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7 września 2005 r. w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych, zmieniona Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/55/UE z 20 listopada 2013 r.;
• Ku wysokiej jakości Baukultur dla Europy – deklaracja z Davos, podjęta na konferencji ministrów kultury państw członkowskich Unii Europejskiej 22 stycznia 2018 r.

W Polsce polityka architektoniczna wciąż nie została wdrożona, mimo że już w 2009 r. przewodniczący Polskiej Rady Architektury, prezes SARP i sekretarz generalny przekazali projekt PPA ówczesnemu ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego. PPA opracował zespół autorski w składzie: Grzegorz Buczek, Andrzej Chwalibóg, Krzysztof Chwalibóg, Marcin Gawlicki, Jerzy Grochulski, Andrzej Kaliszewski, Andrzej Kiciński, Jacek Lenart, Dariusz Śmiechowski, Przemysław Wolski (we współpracy z Markiem Budzyńskim, Grzegorzem Chodkowskim i Jeremim Królikowskim).

Kolejne edycje dokumentu opublikowano w latach 2011, 2018, 2020 i 2022. Założenia zawarto w Krajowej polityce miejskiej 2023 z 2015 r., jednak została ona odrzucona.

Borysław Czarakcziew, Nowy (polski) Bauhaus, „Zawód: Architekt” nr 80

Polska polityka architektoniczna. Polityka jakości krajobrazu, przestrzeni publicznej, architektury, red. Krzysztof Chwalibóg, Warszawa 2011

Polska polityka architektoniczna. Studia i szkice, red. Krzysztof Chwalibóg, wyd. Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Warszawa 2020

Polska polityka architektoniczna, tom 5: Jakość przestrzeni publicznej, red. Krzysztof Chwalibóg, Piotr Andrzejewski, wyd. Arche, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Sopot–Warszawa 2022

Polska Polityka Architektoniczna. Studia i szkice, tom 4

Polska Polityka Architektoniczna. Jakość przestrzeni publicznej, tom 5

Ku wysokiej jakości Baukultur dla Europy – deklaracja z Davos