Cykl życia budynku

Istnieje zestandaryzowany system klasyfikowania i opisywania poszczególnych etapów życia budynku. Obejmuje on następujące fazy:

Etapy A – wyrób:

• A1 – wydobycie lub przygotowanie surowców w wersji nieprzetworzonej,
• A2 – transport do fabryki,
• A3 – produkcja komponentów i przetwarzanie materiałów,
• A4 – transport na budowę,
• A5 – budowa.

Etapy B – eksploatacja:

• B1 – użytkowanie budynku,
• B2 – konserwacja,
• B3 – naprawa,
• B4 – wymiana elementów,
• B5 – renowacja,
• B6 – zużycie energii w fazie użytkowania,
• B7 – zużycie wody w fazie użytkowania.

Etapy C – koniec życia:

• C1 – rozbiórka/demontaż,
• C2 – transport elementów i materiałów,
• C3 – przetwarzanie odpadów,
• C4 – usuwanie odpadów/utylizacja.

Etap D – korzyści i obciążenie poza systemem – potencjał ponownego użycia, odzysku i recyklingu.

Analiza cyklu życia budynku (life cycle assessment, LCA) stała się istotnym zagadnieniem w kontekście kryzysu klimatycznego, ponieważ służyć może minimalizacji szkodliwego oddziaływania obiektów architektonicznych na środowisko już na wstępnych etapach projektu. Zazwyczaj wykonywana jest w celu dokładnego prześledzenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery i wskazania potencjalnych metod jej redukcji. Oprócz LCA wyróżnia się także:

• LCSA (life cycle social assessment), uwzględniającą aspekty społeczne funkcjonowania obiektu,
• LCCA (life cycle cost assessment), służącą ocenie kosztów,
• LCC/WLC (life cycle cost lub whole life cost), biorącą pod uwagę wszystkie wyżej wymienione czynniki.

Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych uznaje, że analiza cyklu życia budynku jest procesem oceny efektów, jakie dany wyrób wywiera na środowisko podczas całego swojego życia.

W terminologii związanej ze środowiskowymi konsekwencjami funkcjonowania obiektów fazy życia budynku analizowane do etapu C, czyli jego śmierci, nazywane są cradle to grave (od kołyski po grób), natomiast sposób rozumienia całego cyklu jako procesu cyrkularnego definiowany jest poprzez termin cradle to cradle (od kołyski do kołyski), ponieważ uwzględnia potencjalne możliwości ponownego użycia materiałów, komponentów oraz całych struktur.

Ocena śladu węglowego czy zużycia energii, która bardzo często jest efektem analiz LCA, podąża za poszczególnymi fazami funkcjonowania budynku, dzieląc energię na wbudowaną (konieczną do zrealizowania budowy), eksploatacyjną (związaną z obsługą instalacyjną i codziennym użytkowaniem) oraz energię przetworzenia, konieczną do rozebrania lub wyburzenia budynku oraz zagospodarowania odpadów powstałych podczas tego procesu.
  

Badanie cyklu życia to element szerszej polityki prośrodowiskowej. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, powszechnie nazywane taksonomią UE, które służy przekierowaniu kapitału z inwestycji szkodzących środowisku na bardziej ekologiczne rozwiązania, wskazuje ocenę cyklu życia jako jedno z podstawowych narzędzi redukcji ilości dwutlenku węgla emitowanego do atmosfery przez sektor budowlany.

Prowadzenie analiz LCA jest obecnie obowiązkowe dla budynków wielkoskalowych, ale zgodnie z polityką Unii Europejskiej ma stać się w niedługim czasie standardem także dla mniejszych obiektów. Na podstawie takich opracowań przygotowywane są deklaracje środowiskowe wyrobów budowlanych i oceniany jest ślad węglowy architektury. Obliczenia LCA są także istotne z punktu widzenia systemów oceny ekologicznej budynków, w tym certyfikatów o bardziej komercyjnym charakterze, takich jak LEED, BREEAM czy WELL Building Standard.
  

Harpa Birgisdóttir, Freja Nygaard Rasmussen, Introduction to LCA of Buildings. 1st edition, Danish Transport and Construction Agency, Copenhagen 2016

Haley, Gardner i in., Materials life cycle assessment of a living building, „Procedia CIRP” 2019, vol. 80, s. 458–463