Dokumenty planistyczne

Na poziomie krajowym na podstawie Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. 2021 poz. 1057 z późn. zm.) sporządzany jest dokument pod nazwą Koncepcja rozwoju kraju. Na szczeblu wojewódzkim powstają plany zagospodarowania przestrzennego województwa. Na poziomie gminnym zarządzanie przestrzenią odbywa się na podstawie dwóch dokumentów planistycznych: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, które stanowią podstawę do wydawania decyzji administracyjnych przez gminy. Dodatkowe przepisy wpływające na kształt dokumentów planistycznych znajdują się w Ustawie z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz.U. 2015 poz. 774) (tzw. ustawie krajobrazowej) oraz w Ustawie z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. 2021 poz. 485 z późn. zm.).

Na szczeblu krajowym przygotowywana jest Koncepcja rozwoju kraju. Prace w tym zakresie koordynuje prezes Rady Ministrów lub wyznaczony przez niego minister. Koncepcja przyjmowana jest w formie uchwały przez Radę Ministrów, która informuje o tym Sejm i Senat. W Koncepcji rozwoju kraju zawarte są wnioski z analizy trendów rozwojowych zachodzących w Polsce, wnioski z analizy trendów rozwojowych zachodzących na świecie i ich potencjalny wpływ na trendy w kraju, a także scenariusze rozwoju i wyzwania rozwojowe kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym.

Na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym na poziomie województw w Polsce sporządza się plan zagospodarowania przestrzennego województwa. Dokument opracowywany jest przez sejmik województwa i obowiązuje w jego granicach administracyjnych. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa ma na celu ustalenie strategii rozwoju województwa przy uwzględnieniu rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym (sporządzanym również na szczeblu wojewódzkim), co reguluje art. 39 p. 2 przywołanej ustawy. W dokumencie tym uwzględnia się m.in.:

• podstawowe elementy sieci osadniczej województwa i ich powiązań komunikacyjnych oraz infrastrukturalnych, w tym kierunki powiązańtransgranicznych;
• system obszarów chronionych, w tym obszary ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
• rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym;
• obszary szczególnego zagrożenia powodzią, granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych;
• obszary występowania udokumentowanych złóż kopalin i udokumentowanych, kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla.

Obecnie gminy mają najwięcej kompetencji w bezpośrednim zarządzaniu przestrzenią. Podstawowymi dokumentami planistycznymi na szczeblu gminnym są studium uwrunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, które sporządza się na podstawie ustawy o planowaniu i zagopodarowaniu przestrzennym. Dokumenty te kierunkują przeznaczanie terenów gminy na określone cele oraz ustalają zasady ich zabudowy i zagospodarowania.

Cezary Brzeziński, Polityka przestrzenna w Polsce. Instytucjonalne uwarunkowania na poziomie lokalnym i jej skutki finansowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym