Region

W ujęciu geograficznym region to fragment przestrzeni obejmującej określone terytorium, który wyróżnia się pewnymi cechami. Zbiór tych cech oraz powierzchnia danego obszaru mogą być mocno zróżnicowane.

Słowo wywodzi się z łaciny (regio – granica). Region był definiowany jako obszar zawarty w określonych granicach lub będący pod panowaniem określonej władzy. Region można opisywać z uwzględnieniem cech środowiska, np. położenia geograficznego (region równikowy), klimatycznego (region tropikalny) czy ukształtowania terenu (region wysokogórski). Region można również opisywać pod względem cech związanych z działalnością człowieka (region przemysłowy bądź rolniczy) oraz tożsamością kulturową. Ta ostatnia nie zawsze pokrywa się z granicami administracyjnymi państwa: istnieją regiony, które łączy wspólna religia lub etniczne pochodzenie mieszkańców. Pojęcie regionu jest powiązane z pojęciem krajobrazu, jednak cechy charakteryzujące dany region mogą być bardziej zróżnicowane niż w przypadku krajobrazu. Zagadnienie regionu i regionalizacji jest przedmiotem badań wielu dyscyplin naukowych, funkcjonuje również w administracji państwowej.
 

W administracji państwowej za regiony uznaje się odrębne jednostki terytorialne niższych szczebli, które mają narzędzia do zarządzania podmiotami znajdującymi się na ich obszarze (Chojnicki, Czyż 1992). W Polsce te jednostki to regiony administracji rządowej (województwa) oraz samorządowej (gminy).

Region to pojęcie szersze od państwa. Granice regionu nie zawsze pokrywają się z granicami administracyjnymi państw czy granicami ich wewnętrznych jednostek terytorialnych. Region może obejmować obszar znajdujący się pomiędzy dwoma krajami lub większą ich liczbą, a także obszar kilku państw, jak np. region Europy Zachodniej. Pojęcie regionu może się również odnosić do jeszcze większego terenu (nawet całego kontynentu).

W procesie definiowania regionu należy uwzględnić czynniki historyczne i kulturowe. Mogą być one wspólne dla danego obszaru: wywodzić się ze wspólnego historycznego dziedzictwa danego terytorium czy wspólnych doświadczeń społeczności go zamieszkujących. Takie elementy mogą się pojawić np. przy opisywaniu regionów rdzennych mieszkańców różnych części świata, które obecnie funkcjonują jako nowe terytoria państwowe.
  

Galeria

Przykłady regionów wraz z ich cechami charakterystycznymi

Podhale – region wyróżniający się cechami geograficznymi i kulturowymi. Charakteryzuje go odrębna kultura górali podhalańskich (stroje, gwara, muzyka itd.). W jego obrębie powstała również charakterystyczna architektura i sztuka. Inne cechy wspólne regionu to ukształtowanie terenu i mikroklimat.

Region przemysłowy – Zagłębie Ruhry w Niemczech. Należą do niego gminy wchodzące w skład Regionalnego Związku Zagłębia Ruhry. Zagłębie Ruhry posiada wielkie złoża węgla kamiennego i rud cynku oraz ołowiu, dzięki czemu rozwinął się tam przemysł ciężki i chemiczny.

1/2
Podhale Opracowano na podstawie zdjęć E. Kusińskiej, rys. Weronika Reroń
2/2
Zagłębie Ruhry Opracowano na podstawie zdjęć E. Kusińskiej, rys. Weronika Reroń
Polityka regionalna

Jedną z ważnych działalności polityki przestrzennej jest polityka regionalna. Polega ona na współdziałaniu różnych podmiotów (państwowych i prywatnych), które wspierają poszczególne regiony w ich rozwoju społeczno-gospodarczym. Polityka ta może być prowadzona przez różne organy administracji państwowej i samorządowej, ale także w ramach porozumienia poszczególnych krajów. Jej główne cele to zwiększenie konkurencyjności regionalnych gospodarek i wyrównywanie różnic w poziomie rozwoju poszczególnych regionów. Polityka ta stanowi jeden z filarów działań na poziomie Unii Europejskiej. Dzięki funduszom przeznaczanym na wspieranie regionów wzmacniana jest spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna państw członkowskich UE.

Literatura

Jacek Chądzyński, Aleksandra Nowakowska, Zbigniew Przygodzki, Region i jego rozwój w warunkach globalizacji, Wydawnictwa Fachowe CeDeWu.pl, Warszawa 2007

Zbyszko Chojnicki, Teresa Czyż, Region – regionalizacja – regionalizm, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” r. LIV, z. 2, 1992

Grzegorz Gorzelak, Rozwój – region – polityka, w: Rozwój, region, przestrzeń, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – EUROREG, Warszawa 2007

Krzysztof Radosław Mazurski, Region turystyczny jako pojęcie, „Folia Turistica” nr 21, 2009
  

Autor hasła
Elżbieta Kusińska
Data aktualizacji
23.08.2023
Zobacz też
Park kulturowy
Architektura wernakularna
Terytorium
Krajobraz
Spis treści
O Archipedii

Archipedia pomoże Ci uporządkować wiedzę na styku architektury, kultury i środowiska. Podzielona jest na cztery główne działy: Architektura, Przestrzeń, Baukultur/Archikultura i Środowisko. Pokazują one złożone relacje pomiędzy przestrzeniami zorganizowanymi przez człowieka, a środowiskiem naturalnym.

Strona główna Archipedii
Zespół redakcyjny

Redaktorki prowadzące: Marta Baranowska (NIAiU), Katarzyna Domagalska (NIAiU)

Koncepcja struktury: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK)

Redakcja merytoryczna haseł: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK), Zespół redakcyjny Kwartalnika RZUT

Redakcja: Wojciech Górnaś (Redaktornia)

Ilustracje: Weronika Reroń

Używamy plików cookies na naszej stronie, aby lepiej rozumieć w jaki sposób jest używana i stale ulepszać jej użyteczność. Kontynuując przeglądanie tej strony akceptujesz naszą Politykę Prywatności.