Globalne wyzwania

Idea projektowania zrównoważonego stanowi odpowiedź na współczesne zagrożenia i wyzwania w skali całego ziemskiego globu, a nawet więcej: zjawiska te bowiem zaczynają obejmować również przestrzeń kosmiczną (planetarna urbanizacja). Zależności i powiązania pomiędzy kontynentami, krajami i regionami powodują, że globalizacja dotyka wszystkich obszarów życia i wpływa na konieczność sformułowania wyzwań, jakim trzeba sprostać. Tadeusz Paleczny w tekście ONZ wobec procesów globalizacji pisze: „Globalizacja jest złożonym zespołem zjawisk, megatrendem dziejowym, nabierającym szczególnego znaczenia oraz dynamiki pod koniec XX wieku”.

Globalne powiązania i występujące współcześnie zjawiska to wyzwania stojące przed wszystkimi krajami, społeczeństwami, władzami. Szukając miejsca dla Europy w świecie w 2001 r., Komisja Wspólnot Europejskich przedstawiła komunikat Zrównoważona Europa dla lepszego świata: strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej, zawierający listę głównych zagrożeń względem rozwoju zrównoważonego społeczeństw Europy. W jej skład wchodziły m.in.: globalne ocieplenie na skutek emisji gazów cieplarnianych, wielopokoleniowa bieda, marginalizacja i wykluczenie niektórych grup społecznych, starzenie się populacji, dramatyczne przyspieszenie utraty różnorodności biologicznej, szybki wzrost ilości odpadów, niszczenie gleb, zagęszczenie transportu.

W 2019 r. Komisja Europejska w dokumencie Zrównoważona Europa 2030 (link) rozpoczęła debatę na temat stworzenia bardziej zrównoważonej Europy do 2030 r. W dokumencie napisano: „Ludzkość musi zmierzyć się z długiem ekologicznym i zmianą klimatu, zmianą demograficzną, migracją, nierównością, konwergencją społeczno-gospodarczą oraz presją na finanse publiczne. Co więcej, narastające pokusy izolacjonizmu i nacjonalizmu oznaczają, że zbyt wielu Europejczyków nie ma dostatecznego poczucia bezpieczeństwa w obecnie zmieniającym się świecie”. W tekście zwrócono też uwagę na problem historycznych i współczesnych pandemii oraz na możliwość powtarzania się takich zjawisk.

Zgodnie z treścią Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 25 września 2015 r., Unia Europejska zobowiązała się do dążenia w kierunku Europy gospodarczo zrównoważonej, w której ludzie „żyją dobrze w granicach możliwości naszej planety”. W dokumencie stwierdzono, że realizacja tego celu wymaga m.in. zmian w sposobie myślenia o tym, jak wykorzystywać zasoby naturalne, wytwarzać energię i korzystać z niej, produkować i zużywać żywność, organizować transport i osiągnąć wysoką konkurencyjność produkowanych dóbr przy niskim zużyciu węgla.

W dokumencie omówiono czynniki horyzontalne, mające decydujące znaczenie dla przejścia na zrównoważony rozwój. Są to m.in. edukacja, nauka, technologia, badania naukowe i innowacje oraz digitalizacja; finansowanie, polityka cenowa, opodatkowanie i konkurencja; odpowiedzialne prowadzenie działalności gospodarczej, społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw i nowe modele biznesowe; otwarta i oparta na zrównoważonych zasadach wymiana handlowa; sprawowanie rządów i zapewnienie spójności polityki na wszystkich szczeblach. Na końcu dokumentu podkreślono znaczenie wytyczenia drogi ku przejściu na zrównoważony rozwój na świecie, gdyż – jak wskazano – europejska polityka będzie miała ograniczony wpływ na planetę, jeżeli pozostali zdecydują się podążać w przeciwnym kierunku. Sformułowano również tzw.  Cele Zrównoważonego Rozwoju (link).

Galeria

Obawa przed skutkami globalnego ocieplenia, które powoduje podnoszenie się wód w oceanach, leży u podłoża serii widokówek, która stała się inspiracją do ilustracji odnoszącej się do polskiego krajobrazu. 

1/1
Pozdrowienia z przyszłości rys. Weronika Reroń
Globalne sprzeczności

Rozwijając powyższe, należy wspomnieć, iż obserwowane sprzeczności stanowią globalny problem. Można przyjąć, że wiek XXI to wiek tak szans, jak i zagrożeń: osobistej wolności i społecznej odpowiedzialności, przeludnienia i malejącego przyrostu naturalnego, kurczenia się nieodnawialnych zasobów energii i coraz tańszych ogniw fotowoltaicznych, braku czystej wody i gwałtownych powodzi, energii wiatrowej i niszczących huraganów, spektakularnych realizacji architektonicznych i urbanistycznych oraz wyludniających się miast. To wiek nazywany wiekiem informacji i globalizacji, która objawiła się szczególnie wyraźnie w postaci światowego kryzysu ekonomicznego. To wiek, który z trudem mierzy się z pandemią COVID-19 wywołaną przez koronawirusa SARS-CoV-2 – pomimo ogromnego postępu w dziedzinie nauk medycznych.

Szczególnej wagi nabierają takie elementy jak świadomość globalizacji, interakcji rozmaitych zjawisk ze środowiskiem, ograniczoności przestrzeni, wody i czystego powietrza, a także związane z tym zrozumienie potrzeby samoograniczania się, znaczenia kontekstu i tradycji. Wkraczamy w obszar nowych wymagań stawianych twórcom środowiska życia człowieka, które powinno służyć również kolejnym pokoleniom.

Literatura

Zygmunt Bauman, Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000

Richard Rogers, City of density. Towards an Urban Renaissance, Foyer, „Journal for Urban Development” 2000/06

Richard Rogers, Anne Power, Cities for a small country, Faber & Faber, Cambridge 2000

Linki zewnętrzne

Barbara Kryk, Cele społeczne zrównoważonego rozwoju. Polska na tle UE

Ewa Latoszek, Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i jej wpływ na wybrane polityki Unii Europejskiej

Tadeusz Paleczny, ONZ wobec procesów globalizacji

Autor hasła
Grażyna Schneider-Skalska
Data aktualizacji
15.04.2022
Zobacz też
Cykl życia budynku
Antropocen
Architektura wernakularna
Przedmieścia
Bioróżnorodność
Środowisko
Procesy urbanizacyjne
Gospodarka cyrkularna
Projektowanie zrównoważone
Rozwój zrównoważony
Spis treści
O Archipedii

Archipedia pomoże Ci uporządkować wiedzę na styku architektury, kultury i środowiska. Podzielona jest na cztery główne działy: Architektura, Przestrzeń, Baukultur/Archikultura i Środowisko. Pokazują one złożone relacje pomiędzy przestrzeniami zorganizowanymi przez człowieka, a środowiskiem naturalnym.

Strona główna Archipedii
Zespół redakcyjny

Redaktorki prowadzące: Marta Baranowska (NIAiU), Katarzyna Domagalska (NIAiU)

Koncepcja struktury: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK)

Redakcja merytoryczna haseł: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK), Zespół redakcyjny Kwartalnika RZUT

Redakcja: Wojciech Górnaś (Redaktornia)

Ilustracje: Weronika Reroń

Używamy plików cookies na naszej stronie, aby lepiej rozumieć w jaki sposób jest używana i stale ulepszać jej użyteczność. Kontynuując przeglądanie tej strony akceptujesz naszą Politykę Prywatności.