Planowanie przestrzenne

Przestrzeń jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli danego regionu lub kraju, ale jest też zasobem ograniczonym – dlatego w planowaniu przestrzennym istotne jest racjonalne jej wykorzystanie. Bardzo ważnym aspektem w planowaniu przestrzennym jest uwzględnienie zasad rozwoju zrównoważonego, czyli rozważne korzystanie z zasobów środowiska naturalnego oraz zbudowanego. Planowanie obejmuje różnorodne działania mające na celu takie gospodarowanie przestrzenią, aby można było realizować zarówno potrzeby jej indywidualnych użytkowników, jak też inne inicjatywy społeczne lub gospodarcze ważne dla celów publicznych. Działania z zakresu planowania przestrzennego są podejmowane w wielu krajach, na różnych szczeblach. W Polsce są realizowane na poziomie krajowym, wojewódzkim oraz gminnym (na podstawie badań naukowych oraz przepisów prawnych, według których powstają dokumenty planistyczne). 

Planowanie przestrzenne dotyczy różnorodnych działań zmierzających do racjonalnego wykorzystania przestrzeni dla jej użytkowników. Działania te dotyczą obszarów już zagospodarowanych, ale też wyznaczają odpowiednie kierunki dla rozwoju przestrzennego danego obszaru w przyszłości. Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (rozdz. 1, art. 1 i 2) podstawą działań z zakresu planowania jest zachowanie ładu przestrzennego oraz zasad zrównoważonego rozwoju. Ustawa określa podstawowe cele i zadania planowania, które skupiają się m.in. na kształtowaniu ładu przestrzennego, uwzględnieniu walorów krajobrazowych i architektonicznych, ochronie środowiska naturalnego, ochronie zabytków i dziedzictwa kulturowego, ochronie zdrowia i bezpieczeństwa ludzi i mienia, a także państwa, oraz na potrzebach interesu publicznego. W Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym podkreślono rolę społeczeństwa, którego udział należy zapewnić w pracach nad dokumentami planistycznymi (takimi jak studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego). Dodatkowo niezbędna jest dbałość o jawność i przejrzystość procedur planistycznych.

Cezary Brzeziński, Polityka przestrzenna w Polsce. Instytucjonalne uwarunkowania na poziomie lokalnym i jej skutki finansowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015

Ustawa o Planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym