Partycypacja społeczna

Partycypacja społeczna (z łac. participare – uczestniczyć), czyli współuczestnictwo członków społeczności w procesie podejmowania decyzji, stanowi obecnie jeden z kluczowych elementów społeczeństw demokratycznych. Partycypacja może być indywidualna lub społeczna (horyzontalna), tj. dotyczyć tylko członków danej społeczności, a także publiczna (wertykalna). Ta ostatnia stanowi narzędzie społeczeństwa do komunikacji z decydentami, umożliwia wspólne podejmowanie decyzji i udzielanie głosu każdemu zainteresowanemu. Idea współczesnej formy partycypacji jako łącznika między państwem a rynkiem rozwinęła się w latach 70. XX w. w krajach Europy Zachodniej.

Nowoczesne formy partycypacji powstały w odpowiedzi na potrzebę uwzględnienia interesów jednostki i społeczności w działaniach władz (rozumianych tu jako administracja publiczna). Dzięki prowadzeniu dialogu podczas podejmowania decyzji władze mogą działać skuteczniej i sprawniej, budując kapitał społeczny i podnosząc poziom zaufania obywateli. Z kolei osoby biorące udział w procesach partycypacyjnych zaspakajają potrzebę współdecydowania o dotyczących ich sprawach: mają realny wpływ na otaczającą ich rzeczywistość.

Podczas tworzenia dokumentów strategicznych w Polsce wymagane jest zaangażowanie społeczeństwa zarówno na poziomie krajowym i regionalnym, jak też lokalnym. Partycypacja zapobiega negatywnym skutkom centralizacji władzy.

Wyróżniamy trzy stopnie zaangażowania obywateli: informowanie, konsultacje społeczne i współdecydowanie/współpracę. Pierwszy z nich to forma partycypacji najczęściej praktykowana przez przedstawicieli administracji. Stanowi najprostszy oraz najtańszy sposób. Polega na zapewnieniu społeczeństwu obiektywnych informacji ułatwiających zrozumienie problemów.

Konsultacje społeczne to uzyskanie opinii i poznanie poglądów społeczeństwa. Najrzadziej praktykowane jest współdecydowanie, czyli angażowanie. Jest to proces najbardziej złożony i najtrudniejszy do przeprowadzenia.

Badania

Badania realizowane w ramach partycypacji społecznej mogą być ilościowe (pozwalają na poznanie skali danego zagadnienia czy problemu) lub – co praktykowane jest częściej – jakościowe. Dzięki nim temat zostaje dogłębnie zbadany, a także odkryte zostają motywacje respondentów.

Często stosowane narzędzia do zbierania opinii to ankiety, wywiady indywidualne, spacery badawcze oraz warsztaty. Podsumowaniem procesu konsultacji społecznych czy innej formy partycypacji powinien być raport zawierający wnioski i rekomendacje.

Przepisy

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. zapewnia każdej osobie swobodne wyrażanie swoich poglądów, pozyskiwanie i rozpowszechnianie informacji, składanie wniosków w interesie publicznym.

Zarówno miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP), jak również studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP) na etapie opracowywania są poddawane procedurze uzgadniania z mieszkańcami. Prowadzenie konsultacji społecznych dokumentów planistycznych wynika z Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Procedura ta jest częścią tzw. procedury planistycznej, w ramach której przeprowadza się szereg uzgodnień i ustaleń.

Literatura

Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, red. Anna Olech, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011

Linki zewnętrzne

Portal partycypacja obywatelska

Autor hasła
Matylda Gąsiorowska (Redakcja Kwartalnika RZUT)
Data aktualizacji
21.04.2023
Zobacz też
Socjologia miasta
Procesy społeczne
Przestrzeń
Spis treści
O Archipedii

Archipedia pomoże Ci uporządkować wiedzę na styku architektury, kultury i środowiska. Podzielona jest na cztery główne działy: Architektura, Przestrzeń, Baukultur/Archikultura i Środowisko. Pokazują one złożone relacje pomiędzy przestrzeniami zorganizowanymi przez człowieka, a środowiskiem naturalnym.

Strona główna Archipedii
Zespół redakcyjny

Redaktorki prowadzące: Marta Baranowska (NIAiU), Katarzyna Domagalska (NIAiU)

Koncepcja struktury: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK)

Redakcja merytoryczna haseł: Elżbieta Kusińska (WAPK), Grażyna Schneider-Skalska (WAPK), Zespół redakcyjny Kwartalnika RZUT

Redakcja: Wojciech Górnaś (Redaktornia)

Ilustracje: Weronika Reroń

Używamy plików cookies na naszej stronie, aby lepiej rozumieć w jaki sposób jest używana i stale ulepszać jej użyteczność. Kontynuując przeglądanie tej strony akceptujesz naszą Politykę Prywatności.